Lektury

 A. Fredro "Zemsta"

Zemsta to główny wątek utworu. Jest celem zarówno Cześnika, jak i Rejenta. Sąsiedzi nie pałają do siebie sympatią, a naprawa muru przez ludzi Rejenta dodatkowo zaognia sytuację. Obydwaj bohaterowie chcą wygonić swojego oponenta z zamku. Chwytają się rozmaitych sposobów, by rozgniewać i zmusić drugiego do reakcji. Rejent spisuje pozew, chcąc zdobyć sądowy nakaz usunięcia wroga z zamku. Do swych celów wykorzystuje nie tylko Podstolinę, ale i własnego syna. Cześnik przepędza murarzy, straszy postrzeleniem z gwintówki, wyzywa na pojedynek, a gdy to nie skutkuje – obmyśla tytułową zemstę. Zgodnie z regułami komedii, spór zostaje rozstrzygnięty przypadkowo i z satysfakcją dla każdej ze stron.

Miłość
łączy Wacława i Klarę. Trudno mówić o miłości w przypadku niefortunnej pary narzeczonych – Cześnika i Podstoliny (lub pary skojarzonej przez Rejenta – Podstoliny i Wacława). Uczucia dwojga młodych ludzi napotyka na wiele przeszkód. Już z samych planów Cześnika można wywnioskować, że Klara ma ograniczone możliwości decydowania o własnym losie. Dziewczyna jest zależna od starszego krewnego, jej ukochany to syn największego wroga Cześnika. Klara nie może po prostu uciec, gdyż naraziłaby się na zniesławienie. Miłości młodych przeszkadza też niezbyt korzystne odkrycie Podstoliny, która rozpoznała w Wacławie byłego zalotnika. I gdy już wydaje się, że wszystko obraca się przeciw zakochanym – los niepodziewanie się odwraca, a największym sprzymierzeńcem młodych okazuje się być sam Cześnik.

Walka

 Jeden z głównych motywów utworu. Ciągła walka toczy się pomiędzy dwójką głównych bohaterów – Cześnikiem i Rejentem. Pomimo dosadnych gróźb z obu stron, tak naprawdę jest to tylko walka na słowa. Po bijatyce o mur okazuje się, że nawet poszkodowani nie odczuwają większych skutków bójki (Rejent wmawia służącym, że odnieśli rany). Wygrywa ten, kto okaże się szybszy, sprytniejszy i bardziej przebiegły. Jak na ironię, bohater który doprowadza swoją zemstę do końca, tak naprawdę wyświadcza przysługę swojemu wrogowi.

W. Szekspir "Romeo i Julia"

Motyw nieszczęśliwej miłości
Historia Romea i Julii, jest chyba, prócz ich średniowiecznych przodków – Tristana i Izoldy, jedną z najbardziej znanych opowieści o nieszczęśliwej miłości „od pierwszego wejrzenia”, niezważającej na przeciwności losu, lecz walczącej o spełnienie. 

A. Mickiewicz "Dziady cz II"

Całe wydarzenie odbywa się w przycmentarnej kaplicy, przwodniczy mu guślarz, przywołuje on duchy, najpierw lekkie (aniołki) - Józio i Rózia, które nie zaznały goryczy na ziemi, więc nie mogą zaznac słodkości w niebie. Później duch ciężki - Widmo Złego Pana, które było okrytnym człowikiem, zabił człowieka (teraz jest to kruk) za to, że zjadł trzy jabłka z panskiego ogrodu, oraz zostawił kobiete (teraz jest to sowa) z dzieckiem w zimę przez co zmarła. Następnym duchem jest duch pośredni - Zosia, która była bardzo ładną kobieta, pewien mężczyzna umarł z miłości do niej, odrzucała ona wszystkich zalotników. Na koniec przychodzi widmo, które wpatruje się w kobiete, która jest w żałobie. Tekst ma charakter pouczający, umoralniajacy, kompozycja jest otwarta więc nie ma zakończenia.

 
Motyw śmierci
Dla Upiora z wiersza Upiór i Gustawa z IV części Dziadów śmierć jest sposobem na zakończenie udręki życia bez ukochanej. Niestety ich tragiczny los nie zmienia się nawet po samobójstwie. Obaj zjawiają się wśród żywych, aby rozpamiętywać swoje uczucia i cierpieć, ponieważ ich miłość jest wieczna i przekracza nawet granice wyznaczone życiem ludzkim. Śmierć w Dziadach cz. II przenosi dusze zmarłych w świat metafizyczny, gdzie muszą odpokutować swoje winy i zrozumieć błędy, jakie popełnili za życia. Śmierć nie wyklucza ich również z życia mieszkańców wioski – co roku zjawiają się na obrzędzie Dziadów, aby uzyskać pomoc od żywych i zostawić im naukę na przyszłość. W Dziadach cz. III śmierć jest karą za grzechy – dosięga Doktora, człowieka okrutnego i bezwzględnego, zdrajcę ojczyzny, w najmniej oczekiwanym momencie – mężczyzna ginie rażony piorunem.

Motyw miłości romantycznej
Wielka miłość romantyczna jest tematem Dziadów cz. II. Gustaw – nieszczęśliwy kochanek w trzech godzinach, określanych jako godziny: miłości, rozpaczy i przestrogi, opowiedział historię swojej miłości do Maryli. To opowieść o sile uczucia, które było tak intensywne, że przyczyniło się do obłędu, a później do samobójczej śmierci młodzieńca. Dla Gustawa była to miłość wyjątkowa – taka, która łączy na zawsze dwie bliźniacze dusze, która przetrwa wszystko. Niestety, ukochana kobieta poślubiła innego, a porzucony bohater pogrążył się w rozpaczy i cierpieniu. Bohater wiersza Upiór, to ofiara miłości. Młody mężczyzna, odrzucony przez ukochaną, popełnia samobójstwo, lecz nawet po śmierci nie zaznaje spokoju. Każdego roku wstaje z mogiły i na nowo przeżywa swoją tragedię.

Motyw cierpienia
W Dziadach cz. III przedstawione zostało cierpienie narodu polskiego po rozbiorach. Prześladowani młodzi ludzie są torturowani podczas przesłuchań. Cierpienie patriotów wynika z tego, że nie mają oni swojej ojczyzny, a zaborca pragnie wyniszczyć ich polskość. Cierpi również główny bohater dzieła – Konrad, utożsamiający się ze swoim narodem i współodczuwający udrękę milionów rodaków. Cierpienie towarzyszy również Gustawowi z II części Dziadów. Po stracie ukochanej pogrąża się w rozpaczy i popełnia samobójstwo. Upiór, powstający z grobu, każdego roku na nowo przeżywa cierpienie, związane z utratą kochanki. Cierpią również dusze zmarłych, zjawiające się na obrzędzie Dziadów, ponieważ popełnione za życia grzechy uniemożliwiają im zbawienie. 

Motyw ojczyzny
Ojczyzna jest najważniejszą ideą dla więźniów z III części Dziadów oraz patriotów polskich, przedstawionych w innych scenach dzieła. W imię własnej narodowości, której bronią za wszelką cenę, zostają aresztowani i poddawani torturom.

Motyw patrioty
Patriotami są Polacy stojący blisko drzwi w Salonie Warszawskim. Dostrzegają oni wady towarzystwa stolikowego, brak zainteresowania losami ojczyzny. Widzą cierpienia rodaków i niesprawiedliwość rządu carskiego. Patriotami są również więźniowie – ofiary śledztwa Senatora. 

Motyw przyjaźni
Przyjaciółmi są więźniowie z III części Dziadów. Nawet torturowani podczas przesłuchań, nie ulegają oprawcom i nie zdradzają nazwisk innych.

Motyw samobójstwa
Samobójstwo jest dla Gustawa z II części Dziadów sposobem na zakończenie cierpienia po utracie ukochanej Maryli. Samobójczą śmierć wybiera również Upiór.

Motyw samotności
Konrad jest samotnym poetą. Jego poezji nie rozumieją ludzie. Gustaw jest samotnikiem z wyboru – ucieka przed ludźmi, by w odizolowaniu rozpamiętywać utratę kochanki.

B. Prus "W górach"
Sześciu turystów z miasteczka Thusis wybrało się na wyprawę w góry. Szli ostrożnie i powoli już od samego początku, bo część z nich - choć się otwarcie nie przyznała - po raz pierwszy uczestniczyła w takiej wspinaczce. W jej trakcie okazało się, że Niemiec ma, nasilające się wraz ze wzrostem wysokości, zawroty głowy, które próbował "zagłuszyć" cytowaniem Wergiliusza i tylko spokój Polaka chronił go przed nieszczęściem. Ten, słysząc to, zdziwił się mocno, bowiem w głębi siebie był równie przerażony, co Niemiec, nie uświadomił mu jednak tego.
Gdy cel wyprawy powoli stawał się bliski osiągnięcia, gdy turyści wspinali się już wąską i stromą ścieżką, Polakowi zakręciło się w głowie. Aby nie spaść, chwycił się Niemca, który był blisko niego. W ten sposób uratował mu życie, nawet o tym nie wiedząc.
Wszedłszy na sam szczyt, chciał podzielić się wrażeniami rozpościerającego się widoku z towarzyszem, lecz ten dostał lęku wysokości i nie patrzył na nic, co mogłoby mu przypomnieć jak wysoko się znajduje, dlatego nie mógł też dostrzec wypełniającej dolinę mgły, która w błyskawicznym tempie stawała się coraz wyższa. Wszyscy zeszli na dół, chcąc uniknąć nocowania na szczycie, lecz dotarli tylko na gzyms, bo widoczność stała się zerowa. Zgubili się. Czekali na opadnięcie mgły, aby zorientować się gdzie mniej-więcej się znajdują, lecz nic się na to nie zapowiadało. Niemiec popadł w szaleństwo. Nie mogąc znieść potwornych zawrotów głowy, skoczył w dół. Wiedzący o tym mężczyźni nie powiedzieli o tym kobietom, gdyż bali się, że w takich chwilach obłęd może być zaraźliwy. Chcąc umilić czas oczekiwania, zaczęli śpiewać.
Wkrótce jednak przerwał im czyjś krzyk. Okazało się, że Niemiec przeżył, a co więcej - znalazł drogę powrotną. Wszyscy poszli jego śladem i wkrótce byli już w bezpiecznym miejscu. Kobiet, słysząc potem historię Niemca, były przerażone, jak niewiele brakowało do tragedii.

A. De Saint Exupery "Mały Książę"

Podróż/wędrówka

Zamęczony kaprysami róży, Mały Książę opuszcza swoją planetkę i podróżuje po wszechświecie. Odwiedza kolejne planety: Króla, Próżnego, Pijaka, Bankiera, Latarnika i Geografa, aż wreszcie dociera na Ziemię. Tu poznaje lisa, który uczy go, czym jest przyjaźń. Na Ziemi uświadamia sobie także, że choć zobaczył ogród z tysiącem róż, jego róża jest jedyna i niepowtarzalna. W końcu miłość do pozostawionego kwiatu każe mu powrócić na rodzinną planetę.

Powrót

Po pobycie na Ziemi Mały Książę postanawia powrócić na rodzinną planetę. Jego powrót wygląda jak śmierć, toteż pozostawia w bohaterze-narratorze trwały ślad, choć pilot ma nadzieję, że chłopiec nie cierpiał i jest już szczęśliwy ze swoją różą. (Patrz: samobójstwo).

Przyjaźń

Spotkanie Małego Księcia z lisem to lekcja wspaniałej przyjaźni. Lis tłumaczy mu, iż najpierw należy oswoić drugiego człowieka, by potem przywiązywać uwagę przede wszystkim do jego charakteru i duszy, bowiem: "Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu.". Lis ostrzega także Księcia, że przyjaźń niesie ze sobą "ryzyko łez", zwłaszcza gdy przyjaciołom grozi rozstanie.

Samobójstwo

Jedyną drogą powrotu na planetę Małego Księcia jest śmierć. Bohater prosi żmiję, by go ukąsiła, sprowadziła na niego śmierć, aby tym samym jego duch odszedł z Ziemi.

Samotność

W swojej wędrówce po planetach Mały Książę jest zupełnie osamotniony. Ludzie których spotyka, są mu całkowicie obcy. Żyją we własnym świecie, zajęci wyłącznie swoimi sprawami. Dopiero na Ziemi uda się chłopcu znaleźć przyjaciela.

E. Hemingwey"Stary człowiek i morze"

Porażka – uczucie to jest największym wrogiem Santiago. Przez osiemdziesiąt cztery dni nie udało mu się złowić ryby, przez co był odbierany przez pozostałych rybaków jako symbol porażki. Bohater podjął wyzwanie i stanął do walki z wielkim marlinem i, pomimo początkowego zwycięstwa, poniósł straszną klęskę, gdy jego trud poszedł na marne. Za sprawą krwiożerczych rekinów Santiago powrócił do wioski z poczuciem klęski.

Walka – motyw ten pojawia się dwukrotnie w opowieści. Przede wszystkim można się go dopatrzyć w zmaganiach rybaka z wielkim marlinem. Ich pojedynek był długi i wyczerpujący. Rybak mężnie znosił trudy tej walki. Fizycznie ryba była od niego silniejsza, ale to on zadał jej decydujący cios. Po raz drugi motyw ten pojawia się we wspomnieniach starca. Za młodu wziął udział w pojedynku w siłowaniu się na rękę z wielkim Murzynem. Ich mecz trwał bez przerwy ponad dobę. Santiago, zwany w tamtych czasach El Campeon zdołał pokonać swojego przeciwnika.

Zwycięstwo – to uczucie towarzyszyło Santiago przez niespełna godzinę. Tyle czasu upłynęło pomiędzy zabiciem przez niego marlina, a atakiem pierwszego rekina.

Samotność – w opowiadaniu pisarz ukazał potrzebę przebywania z drugim człowiekiem. Pomimo, iż Santiago uważał, że „nikt nie jest nigdy samotny na morzu”, to często powtarzał również: „Chciałbym tu mieć chłopca”. Nie wiadomo, czy gdyby rybak nie wypłynął w pojedynkę, to udałoby mu się dowieźć swoją wielką rybę w całości, ale z pewnością byłoby mu łatwiej tego dokonać. Manolin zawsze dbał o to, by starzec nie czuł się osamotniony na lądzie, dlatego wszędzie mu towarzyszył, a nawet jadał z nim posiłki.






Przyjaźń – motyw ten uwidacznia się we więzi łączącej Santiago z Manolinem. Ta relacja jest bardzo ważna dla starca. Chłopiec jest jedyną osobą, która nie bała się jego pecha i na której mógł zawsze polegać. To wspaniałe wsparcie pozwalało mu wciąż mieć nadzieję, że wreszcie pokona swoje fatum.

Pokonywanie własnych słabości – widzimy to na przykładzie Santiago. Rybak pomimo skaleczeń, skurczów i zmęczenia wciąż trzymał linkę z marlinem. Bohater zdawał sobie sprawę, iż nie może się poddać i stara się zapomnieć o fizycznym bólu. Udaje mu się również odżegnać wszelkie negatywne myśli, dzięki czemu dopina swego i dokonuje rzeczy niemożliwej, pokonał rybę większą od swojej łodzi.

Idol – motyw został zrealizowany głównie za sprawą zamiłowania Santiago do baseballa. Joe DiMaggio był dla starego rybaka wzorem do naśladowania. Stało się tak za sprawą faktu, iż zawodnik był trapiony licznymi kontuzjami, lecz zawsze wracał na boisko i, wkładając wielkie serce do gry, był najlepszy w całej lidze. Dla Manolina największym idolem był Santiago: „Stary nauczył chłopca łowić ryby i chłopiec go kochał”. 

Śmierć – jej obecność jest odczuwalna w utworze. Hemingway zawsze twierdził, że śmierć nigdy nie jest końcem w samym sobie, doszukiwał się w niej początku innego życia i odwrotnie: „Wtedy marlin ożył, niosąc śmierć w sobie”. Autor zwrócił również uwagę na cykliczność żywota człowieka, mimo iż nie jest to powiedziane wprost. Czytelnik może się domyślać, że po śmierci Santiago Manolin będzie kontynuował wykonywanie zawodu rybaka, mając w pamięci wszystko to, czego nauczył go starzec.

Cierpienie – w opowiadaniu motyw ten pojawia się wielokrotnie, zazwyczaj przybierając formę bólu fizycznego, trapiącego starca. Cierpienie było nieodzownym elementem życia Santiago. Rybak zdołał się już do niego przyzwyczaić, dlatego świetnie radził sobie na morzu. Musiał przezwyciężyć krwawiące dłonie, rany twarzy i boku oraz wycieńczenie organizmu, aby osiągnąć swój wielki cel. Inaczej było z cierpieniem psychicznym. Klęska, jaką odniósł w starciu z rekinami była dla niego dużo bardziej szkodliwa i bolesna, niż wszystkie rany, jakie poniósł.

H. Sienkiewicz "Krzyżacy"
Doświadczony rycerz, Maćko z Bogdańca, wraz z młodziutkim Zbyszkiem - ostatnim z rodu - zatrzymują się w Tyńcu w gospodzie „Pod Lutym Turem”. Niespodziewanie przybywa tu na odpoczynek orszak księżnej mazowieckiej, Anny Danuty, która w drodze na Wawel postanowiła odwiedzić opactwo tynieckie. Zbyszko zakochuje się od pierwszego wejrzenia w dwórce księżnej, Danusi Jurandównie. Po długich staraniach młodzi zawierają ślub. Niestety Danusia zostaje uprowadzona przez Krzyżaków, którzy chcą się zemścić na jej ojcu Jurandzie ze Spychowa, który jest prawdziwym postrachem rycerzy zakonnych. Wzywają Juranda do Szczytna, gdzie go upokarzają i więżą. W tym czasie Zbyszko odbywa pojedynek na śmierć i życie z bratem Rotgierem, jednym z ukochanych rycerzy Zygfryda de Löwe, i zwycięża. W odwecie Zygfryd każe oślepić Juranda, wyrwać mu język i odciąć prawą dłoń. Kaleki i bezradny zostaje on wypuszczony z zamku w Szczytnie. Na drodze spotykają go Jagienka Zychówna wraz z Hlawą i odwożą go do Spychowa.
Tymczasem Zbyszko nadal poszukuje Danuśki. W końcu dziewczyna zostaje odnaleziona przez Zbyszka, ale umiera w drodze do Spychowa. Załamany Zbyszko długo nie potrafi się pogodzić ze stratą ukochanej. Wreszcie zauważa troskę i miłość pięknej Jagienki Zychówny i żeni się z nią. Wzruszony i nieprzytomny z radości Maćko buduje dla młodych wspaniały kasztel. Rodzą się synowie Zbyszka i Jagienki.
Wkrótce wybucha też wojna polsko-krzyżacka, na którą Zbyszko wyrusza wraz z Maćkiem. Przed bitwą pod Grunwaldem rycerze obserwują niebo i wróżą zwycięstwo. Wygrywają Polacy i jest to jedno z naszych najwspanialszych zwycięstw.

Motyw patriotyzmu
Dla rycerzy polskich bardzo ważna jest miłość do ojczyzny. Stawiają się na każde wezwanie władcy, gotowi są poświęcić życie dla swego kraju.

Motyw podróży
W powieści Sienkiewicza "Krzyżacy" bohaterowie dużo podróżują. Właśnie w czasie podróży rozgrywają się ważne wydarzenia. W drodze do Krakowa Zbyszko poznaje Danusię, w drodze do Ciechanowa zostaje zasypany poczet Juranda. Danusia umiera podczas jazdy do Spychowa.

Motyw miłości
W "Krzyżakach" ukazano miłość nieszczęśliwą . Taka jest od początku miłość Danusi i Zbyszka. Najpierw ojciec dziewczyny nie wyraża zgody na ślub, potem Danusia zostaje porwana przez Krzyżaków i umiera. Zbyszko cierpi po śmierci ukochanej.

Jagienka, córka Zycha, zakochuje się w Zbyszku, który nie odwzajemnia jej uczuć. Dziewczyna cierpi, wiedząc, że Zbyszko jest wierny narzeczonej.

Miłość spełniona to uczucie, jakim obdarzyła Jagienka Zbyszka. Córka Zycha opiekowała się Zbyszkiem po śmierci jego żony. Rycerz kochał Danusię Jurandównę, jednak po jej śmierci zbliżył się z Jagienką i odwzajemnił jej uczucia. Po ślubie stworzyli zgodne, kochające się małżeństwo.

A. Kamiński "Kamienie na szaniec"

 

Motyw wojny
II wojna światowa stanowi tło dla wydarzeń opisanych w powieści „Kamienie na szaniec” przez Aleksandra Kamińskiego. Motyw ten pełni w powieści zasadniczą rolę – jest przyczyną wszelkich przemian, jakie zaszły w młodych harcerzach, zmieniając ich w silnych i twardych mężczyzn.

Motyw śmierci
Motyw śmierci jest związany z motywem wojny. Choć w wielu książkach opisujących grozę walki umiera wielu bohaterów, to u Kamińskiego odchodzi trójka głównych bohaterów, co jest pewną innowacją. Przy życiu nie pozostaje żaden z poznawanych przez całą powieść harcerzy, co wydobywa jeszcze bardziej tragedię wojny – zabiera kogo chce, nie trzyma się żadnych zasad.

 

 Motyw przyjaźni
„Kamienie na szaniec” to historia niezwykłej przyjaźni trójki harcerzy: Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”, Aleksego Dawidowskiego „Alka” i Jana Bytnara „Rudego”. Od momentu poznania się w zastępie „Buki” 23. Warszawskiej Drużyny Harcerzy byli gotowi zrobić dla siebie wszystko. Szczególnie widać to w relacji „Zośki” i „Rudego”, których połączyły wspólne sportowe i literackie zainteresowania, podobne poglądy oraz pasje. Po śmierci tego Bytnara Tadeusz długo nie mógł dojść do siebie:

„Stracił sprężystość, tylko siłą woli wymuszał na sobie załatwianie bieżących spraw organizacji i życia codziennego. Z rana leżał długo bezmyślnie wpatrzony w sufit. Spóźniał się na spotkania. Chodził zaniedbany. Nie chciał z nikim rozmawiać, był zawsze posępny. Jedynie tylko na zbiórkach, w gronie towarzyszy broni, odzyskiwał na krótki czas zainteresowanie bieżącą chwilą i czuł się jakoś lepiej. W momentach trudnych, jakie obecnie raz po raz sypały się na jego wojskowe otoczenie, potrafił nawet zdobyć się na uśmiech i chwilę pogody. Wnet jednak znów posępniał”.

Motyw miłości
Choć w powieści „Kamienie na szaniec” Kamiński nie sportretował wielu dziewcząt, to pozostał wierny faktom i opisał motyw miłości Maćka Dawidowskiego i jego narzeczonej Basi. Przywiązanie tej dwójki do siebie, szczerość i bezpretensjonalność ich młodzieńczych uczuć widać szczególnie w scenie, gdy Basia czuwa przy łóżku umierającego chłopaka.

Molier "Skąpiec"

Motyw miłości

Miłość to jeden z motywów dramatu i cel młodych bohaterów. Trudno o prawdziwą miłość w świecie zdominowanym przez układy, chłodne kalkulacje i walkę o pieniądze i w rzeczywistości, w której ojciec bez skrupułów sprzedaje własną córkę tylko po to, by pozbyć się jej z domu. Z tym większym zapałem młodzi walczą o prawo do samodzielnego wyboru małżonka. Niestety, mężczyźni muszą się liczyć z koniecznością posiadania znacznego majątku, po to by w przyszłości zapewnić rodzinie godziwy byt. W jeszcze gorszej sytuacji są kobiety, których losy zależą głównie od woli rodziców. Pomimo tego, bohaterowie podejmują próbę przejęcia sterów własnego losu: Kleant stara się zdobyć pieniądze poprzez grę w karty oraz pożyczki, Eliza stanowczo sprzeciwia się związkowi z sędziwym Anzelmem. W najtrudniejszej sytuacji jest Marianna, która poczuwa się do odpowiedzialności za los chorej matki. Z całej czwórki największą pomysłowością wykazuje się Walery. Bohater stopniowo zdobywa zaufanie Harpagona, walczy o jego łaskę, chcąc w przyszłości poprosić go o rękę córki. Skąpiec jest nieprzejednany. Nie przyjmuje do wiadomości tego, że dzieci mogą się ośmielić i pragnąć czegoś wbrew woli rodzica. Na szczęście dla młodych bohaterów, zakończenie komedii ma wydźwięk optymistyczny. Wszystkie wątki zostają rozwiązane w niemalże cudowny sposób. Zwycięża miłość, prawda i szlachetność reprezentowana przez tajemniczą postać Anzelma.

 

Motyw pieniędzy

Pieniądze to główny motyw utworu oraz wielka i jedyna miłość Harpagona. Skąpca poznajemy właściwie tylko z perspektywy jego stosunku do pieniędzy. Starzec ma obsesję na punkcie oszczędności, wyrzeczeń i pomnażania własnego majątku. Wszelkimi sposobami stara się nie tyle powiększać, co nie stracić ani jednego talara. Wiemy, że udaje mu się zebrać dość sporą sumę 10 tysięcy talarów w złocie. Skarb, umieszczony w małej skrzynce i zakopany w ogrodzie – jest największą tajemnicą starca. Harpagona ciągle prześladuje komiczna myśl, że każdy chce mu odebrać jego ukochaną skrzynkę. Nieustanne skąpstwo uprzykrza życie dzieci i służby bohatera. Jeden ze służących trafnie zauważa, że „żądać od niego pieniędzy, znaczy przyprawić go o konwulsje; ugodzić w śmiertelne miejsce, przeszyć mu serce, wydzierać wnętrzności”.  

 Motyw rodziny

Rodzina Harpagona została z pewnością ukazana w sposób przejaskrawiony, ale można się domyślać, że niektóre obyczaje (np. sposób wydawania młodych kobiet za mąż) były praktykowane. Dramaturg mocno podkreśla zależność losów młodego pokolenia od woli rodziców. Małżeństwa są kojarzone na zasadach podobnych do przetargu. Wygrywa kandydat, który okaże się najbardziej zamożny, a w przypadku kobiety ta, która wniesie do przyszłej rodziny największy posag. Harpagon, jako ojciec rodziny, okazuje się okrutnym i bezwzględnym tyranem. Jego wymagania upokarzają zarówno Elizę jak i Kleanta. Młody mężczyzna zdaje sobie sprawę z tego, jak trudna jest jego sytuacja: „zależny jestem od ojca (…) powinność syna czyni mnie podwładnym jego woli”. Podobnie jest z Elizą, której odmowy nie robią żadnego wrażenia na Harpagonie. Można mieć tylko nadzieję, że dorosłe dzieci odnajdą szczęście we własnych rodzinach, z dala od wpływu bezdusznego ojca.

J. Słowacki"Balladyna"
 W skromnej chatce mieszka uboga wdowa wraz ze swymi dwiema pięknymi córkami: Aliną i Balladyną. Pierwsza z nich jest łagodna i kochająca, druga to egoistka, pragnąca bogactwa i władzy. Okazja do ich zdobycia nadarza się dla Balladyny wraz z nadejściem wiosny, kiedy budzi się wróżka Goplana, pani pobliskiego jeziora Gopło. Jest ona zakochana w Grabcu, a ten z kolei spotyka się z Balladyną. Aby temu zapobiec Goplana wysyła do chaty wdowy księcia Kirkora. Ten zamierza ożenić się z jedną z dziewczyn. Wdowa proponuje malinowy konkurs - która przyniesie pierwsza dzban malin, ta zostanie żoną Kirkora. Balladyna, wiedząc, że nie zwycięży, zabija swoją siostrę. Odbywa się huczne wesele i Balladyna zostaje żoną Kirkora i panią na jego zamku. Zabiera ze sobą matkę, ale szybko zaczyna ją ukrywać przed ludźmi, bo wstydzi się swojego chłopskiego pochodzenia. Podaje się za osobę z królewskiego rodu. Kiedy Kirkor wyrusza na wojnę, Balladyna przemyśliwa, jak pozbyć się męża i zasiąść na tronie. Wybiera jednego z rycerzy, von Kostryna, którego w sobie rozkochuje, a potem namawia, by pomógł jej zgładzić Kirkora. Potem, posługując się trucizną, pozbywa się także von Kostryna.

 Motyw miłości
Uczucie miłości zostaje w dramacie „zniekształcone”. Właściwie praktycznie go nie ma, choć całość utworu wydaje się być mu podporządkowana. Nierealna jest miłość Grabca i Goplany, bo trudno „pogodzić” uczucia bogów i śmiertelników. Między Aliną, Kirkorem i Balladyną mógłby powstać swoisty trójkąt miłosny, bo dzielny rycerz w tej kwestii akurat nie potrafi dokonać właściwego wyboru. Grabiec tajemnie widuje się z Balladyną, ale ta, gdy tylko ma szansę na małżeńskie „profity”, zapomina o kochanku, później go nawet zabija. Podobnie czyni z Kostrynem, z którym w dodatku jest w ciąży. Zdradza męża, Grabca i Kostryna, a wszystko podporządkowuje idei władzy.

Uczucia rodzicielskie też są nieco w utworze „wypaczone”, co prawda Wdowa kocha obydwie córki, ale starsza z nich, przy nadarzającej się okazji odrzuca matczyną miłość. Filon obrazuje uczucia do nieboszczki Aliny, co podważa i wypacza całkowicie ich charakter. Kocha zbyt nierealnie. Słowacki zanegował tym samym ideał romantycznego uczucia. „Wywiódł” je na manowce zła i zbrodni.

Właściwie tylko Wdowa mogłaby „ocalać” ideę miłości, bo jako jedyna cierpi z jej powodu i z jej powodu umiera. Nie wydaje na torturach imienia niedobrego, ale umiłowanego dziecka.

E. Schmitt "Oskar i pani Róża"
„Oskar i pani Róża” to opowieść o umierającym chłopcu i jego przyjaźni z wolontariuszką, którą chłopiec nazywa „ciocią”.

Motyw śmierci 
Z jednej strony śmierć budzi niepokój, jest czymś wypieranym ze świadomości. Tak się dzieje w całym szpitalu, nikt z dorosłych ani z kolegów Oskara nie ma ochoty rozmawiać o przemijaniu. Z drugiej strony - staje się czymś tajemniczym i wciągającym (historia o matce pani Róży), a w końcu naturalnym i oswojonym. Tak kończy się droga chłopca ku śmierci. Oskar usypia bez strachu, przekonany o wyższej konieczności takich spraw. Zostawia kartkę z napisem „Tylko Pan Bóg ma prawo mnie obudzić”.
 
Motyw przyjaźni
Przyjaźń zawiązuje się między Oskarem i panią Różą, którą chłopiec nazywa ciocią. Polega na tym, że bliscy sobie ludzie potrafią rozmawiać o sprawach najtrudniejszych. Nie pomijają więc, kluczowego w książce, tematu śmierci. Chłopiec ufa swojej opiekunce, wyraża przy niej swój żal, gniew, bunt i strach. Ma w niej oparcie w ostatnich chwilach życia. Pani Róża natomiast umacnia się w swojej wierze w Boga i doświadcza wielu wzruszających chwil, o których, mimo ich tragicznego wymiaru, będzie pamiętać już zawsze.

B. Prus "Kamizelka"

W noweli opowiedziana została historia miłości pewnego małżeństwa. Byli to zwykli, przeciętni, młodzi ludzie, ale łączyło ich niezwykle silne i piękne uczucie. Wiedli skromne, trudne życie, które narrator miał okazję obserwować przez okno swojego mieszkania. Oboje ciężko pracowali, a mimo to w niedzielę stać ich było wyłącznie na drobne przyjemności w postaci spaceru, piernika i kubka wody sodowej. Byli jednak bardzo szczęśliwi. Niestety pewnego dnia mąż zachorował. Żona od początku drżała o jego zdrowie. Nie stać ich było na drogie leki, ani kurację w sanatorium. Lekarz, który leczył chorego, starał się ich pocieszyć i wzbudzić w nich nadzieję. Kiedy stało się jasne, że choroba jest śmiertelna, pani, by uspokoić męża, co wieczór skracała pasek kamizelki, którą nosił. W ten sposób chciała mu udowodnić, że nie chudnie, a wręcz przeciwnie - nabiera ciała. Nie wiedziała tylko, że w tajemnicy przed nią pan przesuwał sprzączki kamizelki, bo nie mógł znieść jej rozpaczy. To był najpiękniejszy gest miłości i wzajemnej troski, z jakim spotkał się narrator. Dlatego po śmierci pana i wyprowadzce pani z mieszkania, nabył kamizelkę od handlarza starzyzną. Dla niego był to symbol gorącej miłości.

 Miłość
Motyw miłości ukazany w noweli Kamizelka jest jednym z piękniejszych w polskiej literaturze. Owo uczucie jest tu przedstawione jako coś niezwykłego, ponieważ w imię tego uczucia małżonkowie posunęli się do kłamstwa i oszustwa, aby przynieść ulgę i spokój ukochanej osobie. Z racji tego, że kierowali się szczytną intencją, nie można nazwać ich czynu inaczej niż dowodem bezwarunkowej miłości.

Bieda
Bohaterowie noweli żyli w trudnych warunkach materialnych, dzięki czemu Prus zwrócił uwagę czytelnika na niski poziom życia polskiej mieszczańskiej rodziny w drugiej połowie XIX wieku. Małżeństwo urzędnika najemnego i nauczycielki radziło sobie dobrze do momentu, gdy stan zdrowia mężczyzny nie pogorszył się na tyle, iż uniemożliwił mu wykonywanie zawodu. Wtedy też musieli zrezygnować z usług służki, a aby opłacić lekarza kobieta musiała nie tylko wziąć na siebie dodatkowe obowiązki w udzielaniu lekcji, ale podjąć również pracę krawcowej. Bohaterka pracowała niemal bez przerwy, by zarobić na opiekę medyczną dla nieuleczalnie chorego ukochanego.